ZARAZ PO WOJNIE – RECENZJA WYSTAWY

Ostatnio miałam okazję podziwiać wystawę poświęconą pracom z okresu powojennej Polski. Artyści lat 1944-1948 zmagali się z wieloma problemami. Dylematy te dotyczyły kwestii społeczno-politycznych, obawiano się, bowiem powrotu Armii Czerwonej i Niemców. Nie darzono zaufaniem nowej władzy komunistycznej, a powojenna propaganda powodowała niepewność, co do nowych granic państwa polskiego.

Trudne pytania, jeszcze trudniejsze odpowiedzi.

Wystawa prac z okresu powojennej Polski jest próbą odpowiedzi na wiele pytań nurtujących współczesnych odbiorców. Czy istotny dla historii Polski okres powojenny był równie ważny w sztuce? Jaką funkcję pełniła sztuka w powojennej Polsce? W jaki sposób nastroje społeczne i napięcia polityczne wpłynęły na sztukę tego okresu? Jak w czasach cenzury odnajdowali się ówcześni artyści?

Prace, które zrobiły na mnie największe wrażenie.

Praca, która najbardziej utkwiła mi w pamięci to kolaż ze zdjęć archiwalnych z lat 1944-1949. Przedstawiały one ówczesne sylwetki polityków, obchody święta pracy oraz różnego rodzaju demonstracje uliczne, które m.in. miały na celu zachęcić Polaków do wspólnej odbudowy kraju. Interesujące według mnie były zdjęcia przedstawiające ruiny Warszawy, a także szkice i plany jej odbudowy. Wielu architektów dostało możliwość realizacji projektów, które przed wojną nie były odbierane w pozytywny sposób. W tym okresie powstał eksperymentalny projekt osiedla robotniczego Koło II, który stał się najlepszym przedsięwzięciem w tym czasie. Warszawskie ruiny były inspiracją dla wielu artystów, a mroczny krajobraz Warszawy stał się motywacją do tworzenia modernistycznych dzieł architektonicznych.

Kolejnymi pracami, które zwróciły moją uwagę były linoryty Jonasza Sterna. „Poranek w obozie” i „Wywózka dzieci” wydają się doskonale odzwierciedlać nastrój panujący w powojennej Polsce. Prace przepełnione były okrutnymi scenami zbrodni wojennych, które według mnie stają się znakiem rozpoznawczym tamtych czasów.

System efemeryczny 3 Zbigniew Dłubak, 1974

Rysunki

Rysunki Marka Włodarskiego i prace Józefa Szajny, moim zdaniem znakomicie przedstawiają myśli, a także obawy ówczesnych Polaków. Przyglądając się tym pracom, odniosłam wrażenie, że w ich życiu towarzyszył ciągły strach przed tym, co nieznane i być może przed okrutnymi wydarzeniami, które dane było im doświadczyć. Jednocześnie prace są upamiętnieniem ich przeżyć i wydarzeń z przeszłości, które, mimo, że nie były pozytywne należą do historii.

Ciekawą pracą był też kolaż z rozkładówek magazynu „Przekrój” z lat 1945-1949. Znajdowały się tam artykuły ze świata mówiące o wysokiej jakości polskich tekstyliów, które sprzedawane były zagranicą. Oprócz tego pisano także o trzy letnim planie odbudowy Warszawy, a także pokazywano zdjęcia dotyczące strat wojennych. W „Przekroju” nie zabrakło również ilustrowanych dowcipów dotyczących życia codziennego.

W ostatniej sali wystawy mogłam podziwiać meble, które tworzone były w latach czterdziestych. Przedmioty te miały być tanie w produkcji, proste i łatwo dostępne, a przede wszystkim miały być użyteczne w życiu codziennym. Oprócz mebli znajdowały się tam również szkice i projekty przedmiotów, które miały zostać wyprodukowane w przyszłości oraz plany mieszkań i budynków mieszkalnych.

Podsumowanie

Myślę, że wystawa prac z okresu powojennej Polski odpowiada na pytania, które przytoczyłam we wstępie tej pracy. Wielu artystów, a zwłaszcza architektów dostało możliwość zrealizowania projektów, których nie mogliby spełnić przed wojną lub w jej trakcie. Bardzo duży wpływ na sztukę tamtych czasów miała sytuacja społeczno-polityczna Polski. Możemy to zobaczyć nie tylko na plakatach propagandowych, ale też na różnego rodzaju kolażach ze zdjęć, na których ukazane były różnego rodzaje demonstracje. Myśli, a także obawy ówczesnych Polaków najlepiej obrazują rysunki Marka Włodarskiego oraz prace Józefa Szajny, które ukazywały strach przed nieznanym, oraz przeżycia i wspomnienia z wojny i obozów koncentracyjnych.

Podsumowując bardzo polecam wybranie się do Galerii Zachęta na wystawę „Zaraz po wojnie”. Prace, które możemy tam podziwiać doskonale odzwierciedlają życie codzienne Polaków, a także pokazują problemy społeczno-polityczne, z którymi zmagała się Polska. Twórczość ówczesnych artystów wywołuje w odbiorcy emocje, które nie pozwalają przejść obok niej obojętnie.